Trauma heeft diepgaande effecten op zowel de geest als het lichaam. In dit artikel gaan we dieper in op hoe trauma werkt op neurologisch niveau en hoe het zich vastzet in het lichaam. Door trauma te begrijpen, kun je niet alleen jezelf beter beschermen, maar ook actie ondernemen om te herstellen en veerkracht op te bouwen.
Wat gebeurt er in het brein tijdens trauma?
Wanneer iemand een traumatische gebeurtenis meemaakt, activeert het lichaam het “vecht-of-vluchtsysteem”, waarbij een overvloed aan hormonen zoals adrenaline en cortisol wordt vrijgegeven. Dit activeert het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor angst en overleving: de amygdala. Tegelijkertijd wordt de prefrontale cortex, die helpt bij rationele besluitvorming en emotionele regulatie, minder actief.
De hippocampus, het deel van de hersenen dat betrokken is bij het opslaan van herinneringen, kan door trauma beschadigd raken, wat leidt tot het opslaan van fragmentarische herinneringen die iemand keer op keer opnieuw beleeft. Dit verklaart waarom mensen met trauma vaak flashbacks of herbelevingen ervaren.
Het lichaam als opslagplaats van trauma
Trauma is niet alleen een mentale ervaring, het wordt ook fysiek opgeslagen in het lichaam, vaak zonder dat we het beseffen. Dit gebeurt met name in spieren zoals de psoas-spier, die een cruciale rol speelt in de “vecht-of-vlucht”-reactie van het lichaam. Deze spier, diep in de kern van het lichaam, is een belangrijke plek waar spanning en trauma kunnen worden vastgehouden. Lees meer over de rol van de psoas-spier in trauma in ons artikel over de psoas-spier en trauma.
Langdurige spanning in het lichaam kan leiden tot chronische klachten, zoals rugpijn, nekpijn en zelfs paniekaanvallen. Dit onderstreept het belang van lichaamsgerichte therapieën die gericht zijn op het loslaten van fysieke spanning.
Wetenschappelijke onderbouwing van holistische traumaverwerking
Onderzoek toont aan dat een holistische benadering van trauma, waarin zowel lichaam als geest worden behandeld, het meest effectief is voor langdurig herstel. Psychotherapeutische methoden zoals EMDR hebben bewezen de neurologische paden te resetten die worden geactiveerd door traumatische herinneringen. EMDR stimuleert de hersenen om vastzittende herinneringen te verwerken, wat helpt om de emotionele lading van traumatische ervaringen te verminderen.
Bovendien wijzen neurobiologische studies erop dat lichaamsgerichte therapieën, zoals biodynamic rebalancing, het zenuwstelsel helpen kalmeren. Dit vermindert de fysieke spanningen die zich door trauma in het lichaam hebben opgehoopt, wat uiteindelijk leidt tot een diepere staat van ontspanning en herstel.
De impact van trauma op de lange termijn
Hoewel trauma direct na de gebeurtenis hevige reacties kan veroorzaken, worden de lange termijngevolgen vaak onderschat. Veel mensen ontwikkelen later posttraumatische stressstoornis (PTSS), een aandoening die gekenmerkt wordt door herbeleving van de gebeurtenis, vermijdingsgedrag en hyperalertheid. Dit kan jarenlang aanhouden zonder de juiste behandeling. Studies hebben aangetoond dat mensen met PTSS niet alleen lijden onder mentale klachten, maar ook vatbaarder zijn voor fysieke gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten en een verzwakt immuunsysteem.
Zelfhulpstrategieën voor traumaverwerking
Naast professionele hulp kunnen zelfhulptechnieken nuttig zijn om met de gevolgen van trauma om te gaan. Hier zijn enkele methoden die je kunt proberen:
- Ademhalingstechnieken: Diep en langzaam ademen kan helpen om je zenuwstelsel te kalmeren tijdens momenten van stress.
- Mindfulness: Door bewust in het huidige moment te blijven, kun je voorkomen dat je wordt overweldigd door herinneringen aan het verleden.
- Schrijven: Het bijhouden van een dagboek kan helpen om je gevoelens te verwerken en inzicht te krijgen in je eigen herstelproces.
Deze technieken zijn geen vervanging voor professionele therapie, maar kunnen helpen om jezelf te ondersteunen in je herstel.
Het belang van vroege interventie
Vroege interventie bij trauma is van cruciaal belang voor het bevorderen van herstel. Onderzoek toont aan dat mensen die binnen de eerste zes maanden na een traumatische gebeurtenis hulp zoeken, sneller herstellen en minder kans hebben op het ontwikkelen van chronische klachten, zoals PTSS. Dit onderstreept het belang van bewustwording en toegang tot effectieve therapieën zoals EMDR en lichaamsgerichte behandelingen.